Byssus Zeezijde: gouddraad.
Wat gebreidesjaals ontdekte:
Na een interessante documentaire gezien te hebben op https://www.arte.tv/en/ over het dorp Orgosolo Sardinië.
Orgosolo is bekend geworden door de ook onder anderen vele revolutionaire muurschilderingen
die letterlijk overal te vinden zijn. De schilderingen, in allerlei kleuren en stijlen, trekken al sinds de vorige eeuw vele bezoekers naar het dorpje. Orgosolo ligt aan de oostkust van Sardinië, vlakbij Orosei en Nuoro, in de streek Barbagia. Naast kunst en cultuur heeft Orgosolo ook een rijkdom aan schitterende natuurgebieden.
https://www.sardiniamagicexperience.com/excursion-to-orgosolo/
Naast dat vele vrouwen op dit eiland een enorme hoeveelheid aan prachtige handgemaakte klederdrachten hebben, maken en onderhouden en in een speciale processie dit dan allemaal laten zien, is er nog veel meer moois te ontdekken.
Ambachten die al eeuwenlang bestaan, gebreidesjaals houdt er van. Zij zag ook vrouwen werken met zijderupsen die de moerbeiboom geeft. (Bourettezijde) Over het werken met zijderupsen: Daar zijn natuurlijk ook weer verschillende meningen over: zie bij interesse:
https://veganchallenge.nl/meer-informatie-zijde-industrie/
https://www.dolcevia.com/nl/italie-reizen/regio/marche/in-marche-bloeien-de-moerbeibomen-weer
En wat bedoelt gebreidesjaals??Er bestaat al eeuwenlang een heel oud gebruik om na een intensieve bewerking van de soort van haren die aan speciale mosselen zitten (in de Middellandse zee) zeer kostbaar handwerk te maken.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweekleppigen
Na deze oeroude handwerk techniek en intensieve voorbewerking, dat daarna met de mosseldraden geweven en gebreid wordt. Het goudeffect is meteen te zien. De draden zijn eerst voorbewerkt.Vroeger met urine ( zoals de kruikenzeikers van Tilburg) nu met citroensap.
Een bijna nu uitstervende culturele handarbeid, die zeer kostbare handschoenen enz. leverde aan wijlen Koningin Elisabeth o.a. Ook de Egyptenaren wisten hier al hun faroao's mee te verblijden.
Een uitleg:
Byssus komt van het Griekse woord ‘byssos’ dat ‘fijne draad’ betekent. Het is een bundeltje lange zijdeachtige vezels dat door een klein gat aan de onderkant van de twee schelphelften van de reuzenmossel naar buiten komt. Het bundeltje draden kun je vergelijken met de baard van een gewone mossel.
https://youtu.be/vA2CXNFjytc?si=FENixED4-i4T1ba6
De reuzenmossel leeft vooral in de Middellandse Zee op een zanderige bodem niet ver van de kust. De mossel kan tot 1,30 meter lang worden en houdt zich met de draden vast aan de zeebodem. De draden worden ongeveer 20 cm lang en zijn dunner dan een tiende millimeter. Deze draden zijn verrassend sterk, ze verankeren de reuzenmossel aan de zeebodem. De schelpen worden niet geoogst. De draden worden door duikers afgeknipt. Per mossel wordt er ca 1,5 gram draad geoogst.
Op die manier blijft de mossel in leven en kunnen later weer nieuwe draden worden geoogst. Nadat de draden zijn verzameld worden ze gedurende 12 dagen regelmatig gespoeld en in de schaduw te drogen gelegd. Dit wordt gedaan totdat het zeezout helemaal is uitgewassen en de vezels optimaal elastisch zijn geworden. Als de vezels zijn schoongewassen glanst het materiaal uitbundig. Door het weken van de draden in zuren (vroeger urine, nu citroensap) kan men de kleur beïnvloeden.
Hoe langer de draden geweekt worden in het zuur, hoe lichter de kleur wordt. Dan worden de draden voor het laatst gespoeld. Nu met water waaraan kruiden en zeep zijn toegevoegd. Om de laatste vervuiling van de draden te verwijderen worden de draden gekaard met een hele fijne metaalkam. Als dit is gedaan heeft de byssus nog maar 1/6 van zijn oorspronkelijke gewicht. Nu kan pas worden begonnen met het spinnen van de draden. De garens zijn erg teer en moeten met de grootste voorzichtigheid worden behandeld. Vroeger werd de zeezijde gesponnen door jonge meisjes die het nog niet gewend waren om zwaar werk te doen. Hun handen waren teer genoeg om het fijne werk te doen. Voor 250 gram zeezijde zijn de draden van 1000 reuzenmosselen nodig. Kledingstukken van zeezijde zijn erg kostbaar omdat men zoveel draden nodig heeft om te kunnen weven. Maar het voordeel is dat het weefsel erg sterk is, goed de lichaamswarmte vasthoudt en dat kledingstukken gemaakt van zeezijde erg klein opgevouwen kunnen worden.
Zo kunnen handschoenen van zeezijde zo klein worden opgevouwen dat ze in een notendop passen. Om een jas te maken zoals vermeld in het citaat zijn meer dan 15000 reuzenmosselen nodig! Het moet dan ook een zeer kostbaar kledingstuk zijn geweest. In 1892 kostte een paar handschoenen van zeezijde 1,50 (nu 170) dollar en een paar kousen 3 (nu 340) dollar.
https://muschelseide.ch/en/inventory/real-objects/
De eerste mensen die de zeezijde gebruikten waren de oude Egyptenaren. Alleen de familie van de farao was het toegestaan om zeezijde te dragen. Volgens de overlevering zou de Farao alleen maar kleding hebben gedragen van zeezijde.
Kleding van prinsessen, vrouwen en dochters van rijke mannen waren vaak van zeezijde gemaakt. Men denkt dat de mantels, die de Centurions droegen in de Romeinse tijd, gemaakt waren van zeezijde. In de middeleeuwen werd de zeezijde “stof van goud” genoemd.
Ten tijde van de 18de en begin 19de eeuw was er een opleving van de zeezijdevervaardiging in het zuiden van Frankrijk en in het zuiden van Italië. Vandaar dat Jules Verne verwees naar deze stof. Er zijn nog steeds voorbeelden van zeezijden kleding te zien in musea. Voor zover bekend, is er nog maar een kleine groep vrouwen in Sardinië die bedreven is in de oude handvaardigheid om de zeezijde tot kledingstukken te verwerken.
BRON TEKST: A. van den Heuvel. En:
https://youtu.be/ITzYSYi_rGE?si=DNhb_O-dfdxJERS4
https://issuu.com/ivomadder/docs/hippocampus288_35.60mb_/s/15185979
bron: https://www.beesies.nl/mossel/
https://www.rondreis-sardinie.nl/hoogtepunten-sardinie/mooiste-plaatsen-sardinie/orgosolo-sardinie
Reacties